Gmina Tyszowce to malownicza kraina położona w południowo-wschodniej części województwa lubelskiego na obszarze Grzędy Sokalskiej. Płynące tędy rzeki Huczwa i Sieniocha oraz kompleksy podmokłych łąk są ostoją wielu rzadkich gatunków fauny i flory. Unikalne walory przyrodniczo-krajobrazowe sprawiają, że gmina jest atrakcyjna pod względem turystycznym i rekreacyjnym, a jej bogata historia przyciąga także amatorów wiedzy i rycerskiej przygody.
Panie Burmistrzu, Tyszowce to ciche kresowe miasteczko, o którym jednak jest głośno w całej Polsce za sprawą bogatej historii. Burzliwe dzieje średniowiecznych Grodów Czerwieńskich, konfederacja zawiązana przeciwko Szwedom, ale także... rekordowej długości świece i buty, w których polskie rycerstwo walczyło pod Grunwaldem?
Pierwsze wzmianki o naszym mieście pochodzą z roku 1419. Jako gród królewski Tyszowce obdarzone zostały w XVI w. przywilejami rzemieślniczymi, dzięki czemu przez wiele lat rozwijało się tu prężnie różnego rodzaju rzemiosło, a doskonałe skórzane buty zwane potocznie „tyszowiakami” były słynne w całej Rzeczypospolitej i według podań w 1410 r. król Władysław Jagiełło zamawiał je dla swoich żołnierzy. Ciekawostką jest, że każdy „tyszowiak” z pary pasował zarówno na prawą, jak i lewą nogę.
Konfederację tyszowiecką zawiązali w 1655 r. przeciwko królowi szwedzkiemu hetmani koronni Stanisław „Rewera” Potocki i Stanisław Lanckoroński. Nie odegrała większej roli militarnej, jednak zapisała się w historii jako próba ratowania kraju, którą w tych trudnych czasach podjęli zjednoczeni przedstawiciele wszystkich stanów. To z nią wiąże się historia tyszowieckich świec. Nie mogąc poradzić sobie z konfederatami, Szwedzi uciekli się do podstępu. Posłali do miasta dwanaście ogromnych świec, wypełnionych prochem. Obrońcy zostali jednak w porę ostrzeżeni. Na cześć tego zdarzenia świece są wylewane przez mieszkańców Tyszowiec i przechowywane w kościele pw. św. Leonarda z XIX wieku.
Dziś miłośników historii przyciąga do Tyszowiec przede wszystkim odkryte w niedalekim Czermnie okazałe wczesnośredniowieczne grodzisko Czerwień, uznane za historyczną stolicę Grodów Czerwieńskich, o czym świadczą bezcenne znaleziska archeologów. W dalszym odkrywaniu jego historii i przybliżaniu jej gościom pomagają fundusze unijne, dzięki którym powstaje m.in. infrastruktura kajakowa na szlaku Tyszowce – Czermno, a w ramach projektu „Przyszłość i teraźniejszość w trzech wymiarach: Gotania – Grody Czerwieńskie – Grzęda Sokalska” średniowieczny gród obejrzymy w technologii 3D. Ten gród to nasz wspólny skarb i warto, żeby poznali go wszyscy Polacy.
Mieszkańcy Tyszowiec mogą być dumni ze swojej historii, ale i bez obaw spoglądać w przyszłość... Jakie inwestycje zrealizowane w ostatnim czasie uznałby Pan za najważniejsze?
Skoro mowa o przyszłości, to z pewnością musimy brać pod uwagę ochronę środowiska, w którym przyjdzie nam żyć. W 2014 r. przystąpiliśmy do opracowania planu gospodarki niskoemisyjnej dla gminy. Na ten cel uzyskaliśmy dofinansowanie w wysokości 85 proc. ze środków UE w ramach POIiŚ. W tym roku w ramach projektu „Odnawialne źródła energii w gminie Tyszowce” za kwotę ponad 1,8 miliona zł zainstalujemy ponad 200 zestawów kolektorów słonecznych. Dofinansowanie ze środków RPO WL wyniesie 85 proc.
Ważne, żeby zainteresowanie tematyką ekologiczną i wiedzę z tego zakresu zaszczepiać od najmłodszych lat. Dlatego do 31 stycznia 2017 r. uczniowie Szkoły Podstawowej im. Jana Kilińskiego i Gimnazjum im. Konfederacji Tyszowieckiej w Tyszowcach brali udział w edukacyjnym przedsięwzięciu pn. „Pamiętajmy o ogrodach”, podczas którego nie tylko zdobywali wiedzę na temat zagrożeń ekologicznych i klimatycznych, ale też mogli się przekonać, że aktywne działania na rzecz ochrony środowiska każdego z nas mają sens i wystarczą do tego proste metody. Zajęcia teoretyczne i praktyczne były realizowane w ramach projektu „Razem dla klimatu”, dofinansowanego przez NFOŚiGW. Jego wartość to 6 809 zł.
W tych samych szkołach wspólnie z lubelskim kuratorem oświaty realizujemy zadanie w ramach „Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa”, dzięki czemu do szkolnych bibliotek zostaną zakupione nowości czytelnicze za kwotę 30 tys. zł.
W trosce o jakość usług edukacyjnych oraz podniesienie kompetencji i zwiększenie szans edukacyjnych uczniów, złożyliśmy dwa wnioski w ramach RPO WL, działanie 12.2 „Kształcenie ogólne”. Projektem „Wiedza – kluczem do przyszłości” zostaną objęci uczniowie ze Szkoły Podstawowej w Perespie, a projekt „W nowej perspektywie z nową perspektywą!” będzie skierowany do uczniów ze Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Tyszowcach oraz 32 nauczycieli.
Oczywiście dbamy również o starszych mieszkańców gminy. Dwa skierowane do nich projekty w ramach RPO WL realizuje Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Tyszowcach. Głównym celem projektu „Nowa szansa na rynku pracy” jest podwyższenie poziomu aktywności społeczno-zawodowej co najmniej 20 z 25 podopiecznych MOPS zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Mam nadzieję, że do końca 2018 r., kiedy zakończy się projekt, wszystkim jego uczestnikom uda się odnaleźć na rynku pracy. Natomiast w ramach wieloletniego programu „Senior +” w budynku byłego ośrodka zdrowia w miejscowości Perespa powstanie Klub „Senior +”, w którym siedem osób w wieku powyżej 60 lat będzie mogło aktywizować się poprzez działania samopomocowe i wolontarystyczne na rzecz innych.
Nie zapominamy również o inwestycjach drogowych. Obecnie w ramach PROW na lata 2014-2020 realizujemy działanie pn. „Budowa i przebudowa drogi gminnej nr 111501L Tyszowce – Mikulin” o wartości blisko 1 291,5 tys. zł. Dofinansowanie wynosi 821 738 zł.
A kiedy środowisko będzie już czyste, a młodzież wyedukowana – wreszcie będzie można spocząć na laurach?
Oczywiście że nie. Praca samorządowca nigdy się nie kończy i my także mamy jeszcze wiele planów.
Chcielibyśmy przeprowadzić termomodernizację budynków NZOZ w Tyszowcach, m.in. docieplić ściany zewnętrzne, zainstalować c.o., wymienić okna i drzwi wejściowe oraz elektrykę. Koszt przedsięwzięcia to 535 255 zł. Złożyliśmy już wniosek w ramach RPO i liczymy na jego pozytywne rozstrzygnięcie.
Liczymy także na dofinansowanie budowy infrastruktury wodno-kanalizacyjnej z Programu Współpracy Transgranicznej Polska – Białoruś – Ukraina. Wniosek złożyliśmy wspólnie z Radą Wiejską ukraińskiej gminy Żwirka. W Tyszowcach chcielibyśmy wymienić wodociąg i wybudować około 7 kilometrów kanalizacji. Całkowita wartość projektu to około 7 mln zł. Mamy już przygotowane kolejne wnioski – tym razem chcemy aplikować w ramach RPO i wybudować sieć wodociągową i kanalizacyjną w pozostałej części Tyszowiec oraz objąć siecią wodociągową miejscowość Soból.
W ramach RPO planujemy również ubiegać się o dofinansowanie budowy przedszkola samorządowego w Tyszowcach.
Chcemy też zadbać o formę mieszkańców Tyszowiec, więc w Ministerstwie Sportu i Turystyki złożyliśmy wniosek o dofinansowanie w 50 proc. budowy bieżni lekkoatletycznej wraz ze skocznią w dal, boiskiem do piłki nożnej, rzutni do pchnięcia kulą i siłownią zewnętrzną oraz niezbędną infrastrukturą. Koszt tej inwestycji to ponad 695 tys. zł.
Ponieważ historia to jedno z naszych wielkich bogactw, pamiętamy także o niej. Zwróciliśmy się z wnioskiem do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego o wsparcie zadania „Ocalić od zapomnienia”, związanego z upamiętnieniem Powstania Styczniowego. Planujemy też aplikować o środki umożliwiające zrekonstruowanie wioski Słowian w pobliżu grodu w Czermnie.
Świetnie, że wracamy do historii, bo powinniśmy jeszcze zapowiedzieć niezwykłą noc świętojańską...
Właśnie do tego zmierzałem. Średniowieczna Noc Świętojańska w Czermnie odbędzie się w nocy z 24 na 25 czerwca. To już impreza o zasięgu ogólnokrajowym i niezwykła okazja, żeby doświadczać historii dosłownie wszystkimi zmysłami. Wśród szumu Huczwy i dźwięków muzyki dawnej, w blasku płonących ognisk i pochodni, będzie można spotkać średniowiecznych wojów, poznać podstawy dawnego rzemiosła, nauczyć się grać na rogu i rozpoznawać zioła. Podczas spektaklu nocy świętojańskiej zobaczymy tradycyjne obrzędy i zwyczaje, puszczanie wianków, taniec z ogniami, pokazy walki i wiele innych atrakcji. Zagra i zaśpiewa zespół Góra Trolla, który muzykę dawną wykonuje w jej oryginalnej, historycznej formie. Naprawdę warto przyjechać, żeby to wszystko zobaczyć i przeżyć.
Zapraszam serdecznie. A gdyby ktoś chciał jeszcze o coś zapytać – może mnie poznać po stroju woja z Drużyny Grodu Czerwień.
Na zdjęciu głównym: burmistrz Mariusz Zając zaprasza na Średniowieczną Noc Świętojańską
zdjęcia: UM Tyszowce
Średniowieczna Noc Świętojańska – link do wydarzenia na facebooku
Komentarze